Mag ik fooi zelf houden?

Moet ik fooi afdragen aan mijn werkgever?

De Hoge Raad heeft in 1993 geoordeeld dat een afspraak (beding) dat de werknemer fooien moet afdragen aan de werkgever, die ze vervolgens voor zichzelf behoudt, nietig is (HR 8 oktober 1993, NJ 1994, 188 - Olympiada/Davrados). In deze zaak was een ober aan het werk in een Grieks restaurant. De werkgever van de ober had een beding ingesteld dat alle in het restaurant werkzame obers de door hen van restaurantgasten ontvangen fooien moesten afdragen aan de werkgever. Dit wordt een ‘fooienbeding’ genoemd. De ober in kwestie hield zijn fooi zelf en werd daardoor ontslagen. De Hoge Raad heeft beslist dat een fooienbeding niet geldig is, als men ervan uit kan gaan dat de fooien door de restaurantgasten niet waren bestemd voor anderen dan de ober zelf. Met andere woorden: als gasten u een fooi geven met de bedoeling dat die fooi voor u is, dan mag u die fooi in principe zelf houden. De ober had volgens de Hoge Raad daarom niet ontslagen mogen worden. Het beding was niet rechtsgeldig (nietig) want het was in strijd met de wet. Alleen onder onder ‘bijzondere omstandigheden’ kan er dan aanleiding zijn tot ontslag op staande voet (een ‘dringende reden’ tot ontslag op staande voet).

In principe mag u de fooi dus zelf houden. Maar let op: de fooien van de gasten moeten dan wel voor uzelf bestemd zijn!

Zoals gezegd, zijn fooien geen loon want u ontvangt fooi ook niet van de werkgever, maar van de klant of gast op uw werk. De werkgever kan dus ook nimmer een bedrag inhouden op deze fooi. De werkgever mag de fooien ook niet op het loon inhouden (Zie deze uitspraak: HR 2 maart 2001, LJN: AB1254, JAR 2001, 58 - Hotel NY/Horecabond FNV ). De fooi wordt dus gezien als een ‘extraatje’ bovenop het afgesproken loon.

Verrekenen?

De werkgever mag de fooi ook niet verrekenen met eventuele kasverschillen, want dan eigent hij zich de fooien eerst toe om ze vervolgens uit te betalen. En dan is het geen fooi, maar loon. Als de werkgever namelijk de fooi eerst opeist om die te verrekenen met een eventueel kasverschil, dan eigent hij zich dus feitelijk eerst de fooi toe alsof híj de fooi heeft ontvangen. De werkgever heeft zich de fooi dan toegeëigend alsof het zijn fooi was. Als hij hiervan vervolgens het restant aan zijn werknemers betaalt, dan betaalt hij dat en dus niet de klant of gast. Omdat het geld nu van de werkgever komt, is het niet langer een fooi maar gewoon loon. Een werkgever betaalt namelijk geen fooi, maar loon. Zie bijvoorbeeld deze uitspraak (Rb Den Haag 6 augustus 2010, ECLI:NL:RBSGR:2010:BN4692):

“Hiervan uitgaande is de rechtbank van oordeel dat eiseres de als fooien van de klanten ontvangen bedragen eerst aanwendde ten eigen bate en dat de (resterende) bedragen die de werknemers daarna (uiteindelijk) als fooi ontvingen door eiseres aan hen zijn uitgekeerd als beloning voor de door hen uit hoofde van hun dienstbetrekking verrichte werkzaamheden. Deze bedragen vormen dan door eiseres verstrekt loon, waarop niet artikel 12, maar artikel 10 van de Wet van toepassing is.”

Moet ik fooi afdragen aan de fooienpot?

Als er bij u op het werk een fooienpot is en u wordt verplicht om uw fooi af te staan aan de pot, zodat deze daarna kan worden verdeeld onder de werknemers, dan is dat wel toegestaan. Een beding dat de werknemers verplicht de ontvangen fooi af te dragen aan een fooienpot is dus toegestaan (Hof Amsterdam 9 oktober 2003, JAR 2004, 180). In deze zaak moesten alle werknemers de ontvangen fooien in een pot doen, die werd beheerd door een stichting. Deze stichting verdeelt vervolgens de fooien onder alle werknemers, ook onder de werknemers die uit de aard van hun functie geen fooien ontvangen. Het Hof heeft deze constructie toegestaan.

Als er op uw werk dus een fooienpot is waar iedereen zijn fooi in moet doen, waarna de opbrengst onder de werknemers zal worden gedeeld, dan bent u ook verplicht om uw fooi af te staan. Zou u dat niet doen, dan maakt u zich schuldig aan diefstal c.q. verduistering en kan ontslag op staande voet volgen. Zie bijvoorbeeld deze uitspraak (Hof Arhem-Leeuwarden 21 mei 2013, ECLI:NL:GHARL:2013:CA2662):

“Gelet op het voorgaande acht het hof voorshands voldoende aannemelijk dat [eiseres] zich aan diefstal/verduistering op het werk schuldig heeft gemaakt, alsmede dat [eiseres] langdurig en veelvuldig van het kassareglement is afgeweken. Het hof betrekt bij al het voorgaande ook nog het gegeven dat in het rapport van 16 augustus 2012 is vermeld dat [eiseres] tegen de werkafspraken in de door haar verworven fooien niet afstond aan de fooienpot, terwijl zij wel meedeelde in de door haar collega’s gevulde fooienpot.”

Andersom moet de fooienpot dan natuurlijk ook wel daadwerkelijk onder het personeel worden verdeeld (Ktg. Brielle, 22 februari 2000, JAR 2000,68).

Samenvatting

Wanneer u fooi krijgt van een klant of gast op uw werk, dan is die fooi in principe alleen voor u bestemd en mag u hem houden. Uw werkgever mag zich uw fooi niet toe-eigenen of met de fooi eerst eventuele kasverschillen verrekenen. Maar als op uw werk een fooienpot bestaat waaraan iedereen zijn fooi moet afdragen zodat deze vervolgens onder het personeel kan worden verdeeld, dan is dat wel toegestaan. De fooi moet dan wel ook daadwerkelijk worden verdeeld onder de medewerkers en er mag ook in dat geval niet een deel worden gebruikt om kasverschillen mee te verrekenen.