Het
Juridisch Loket biedt laagdrempelige
toegang tot het recht door middel van telefoon, computer of fysiek
kantoor,
waarmee iedereen doeltreffend geholpen kan worden. Sommige juridische
vragen
zullen daarmee direct zijn opgelost. Soms weet men welke stappen men
kan
ondernemen of waar men elders hulp kan vinden, bijvoorbeeld bij een
advocaat.
Wordt verwezen naar een advocaat, dan dient voor een cliënt
duidelijk te zijn
was zijn kansen zijn in een procedure, wat de kosten daarvan zijn en
welke
risico’s er zijn.
Doelstelling Juridisch
Loket
De
Minister van Justitie, J. P. H. Donner, verduidelijkte
omtrent de doelgroep en de doelstelling van het Juridisch
Loket:
‘Het Juridisch
Loket richt zich op de rechtzoekende die naar inkomen en vermogen in
aanmerking
komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Het Juridisch Loket zal
bereikbaar
zijn via een landelijke website (24 uur per dag), een landelijk
telefoonnummer
(tijdens kantooruren) en fysiek (tijdens kantooruren). Tevens is
voorzien in
een avondopenstelling waarbij aangesloten wordt bij de koopavond in de
gemeente
van vestiging.
De rechtzoekende
kan bij het Juridisch Loket terecht op het gebied van arbeidsrecht,
personen-
en familierecht, sociale zekerheidsrecht, huur- en woonrecht, fiscaal
recht,
vreemdelingenrecht, verbintenissen- en goederenrecht, strafrecht en
bestuursrecht. Hiertoe zijn de meest voorkomende rechtsvragen op deze
gebieden
opgenomen in een ‘productenhandboek’, dat tevens
geautomatiseerd aan de
medewerkers ter beschikking staat. […]
Aan de balie van
het juridische loket wordt desgevraagd informatie verstrekt en vindt
vraagverheldering plaats. Daaropvolgend kan een advies worden gegeven
in een
kosteloos spreekuur. Indien het probleem van de rechtzoekende van
zodanige aard
of omvang is, dat de oplossing niet binnen het Juridisch Loket kan
worden
gevonden, wordt hij doorverwezen. Deze doorverwijzing kan zich richten
op
bijvoorbeeld de advocatuur, sociaal raadslieden, geschillencommissies
en
mediators.’
Juridisch Loket &
voorlichting
In 2001
heeft het Verwey-Jonker Instituut in
opdracht van de Raden voor Rechtsbijstand de toekomst van het stelsel
van
gesubsidieerde rechtsbijstand verkend. In het rapport
‘Toekomstverkenning
Gefinancierde Rechtsbijstand’ heeft het Verwey-Jonker
Instituut daartoe
verschillende scenario’s uitgewerkt en daarbij een opzet
gemaakt voor een nieuw
stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Een belangrijk element was
daarbij
dat gesubsidieerde rechtsbijstand meer inzichtelijk moest worden
gemaakt en
toegankelijker moest worden. Dat zou kunnen met de invoering van een
Juridisch
Loket. Daar zou men dan informatie kunnen inwinnen en een extra korting
op
gesubsidieerde rechtsbijstand. Bij het Juridisch Loket kan men in die
opzet
langsgaan, telefonisch juridisch advies krijgen en gratis juridisch
advies via
internet.
Juridisch Loket -
‘marktwerking’
Het
Verwey-Jonker Instituut had daartoe
ondermeer de volgende aanbevelingen gedaan:
- ‘Een grotere marktwerking door een
structuurwijziging waarin de bureaus rechtshulp geleidelijk worden
omgevormd
tot volledig op de markt concurrerende advocatenkantoren. Het
wettelijke
verschil tussen de bureaus rechtshulp en de overige
rechtsbijstandverleners
komt te vervallen. Door markt- en productontwikkeling verschaffen de
bureaus
zich een bredere financiële basis dan louter publieke
middelen. De raden kunnen
advocatenkantoren (inclusief de voormalige bureaus rechtshulp) laten
intekenen
op tenders die recht geven op het huren van kantoorruimte voor het
spreekuur op
dezelfde lokatie als het juridisch loket.
- De inrichting van een nieuw
juridisch loket, zowel fysiek als virtueel, met verwijsfunctie en
toegankelijk
voor alle burgers. Het loket bestaat uit een frontoffice waar de
rechtzoekende
informatie kan verkrijgen over mogelijke (juridische) oplossingen van
zijn
probleem. Een backoffice ondersteunt het frontoffice en zorgt zo nodig
voor een
voucher.
- Een kwaliteitsimpuls
(certificering) van de sociale advocatuur met daaraan gekoppeld een
marktconform tarief, aandacht voor opleidingen, een steunpunt voor
startende
sociaal advocaten.
- De introductie van mechanismen
van
vraagsturing (participatie van Wrb-gerechtigden, vouchers en virtuele
marktplaats).’
Voorgesteld werd een systeem waarbij het Bureau voor
Rechtshulp (Juridisch
Loket) op gelijke wijze als de advocatuur zou worden bekostigd. Het
Bureau voor
Rechtshulp werd immers volledig gesubsidieerd.
Juridisch Loket &
toegankelijke rechtsbijstand
Op 18
juni 2011 richtte de Staatssecretaris
van Justitie, N.A. Kalsbeek, een brief aan de Voorzitter van de Tweede
Kamer
der Staten-Generaal waarin zij aangaf dat ‘de instandhouding
van een
toegankelijk stelsel van rechtsbijstand óók voor
minderdraagkrachtigen […] een
wezenskenmerk van een moderne rechtsstaat [is]'. Eén van de
beleidsvoornemens
was daarom:
‘Uitwerking van de
voorstellen van het Verweij Jonker Instituut voor de inrichting van een
Juridisch
Loket en een analyse van de voor- en nadelen van een herpositionering
van de bureaus
rechtshulp voor de toegankelijkheid, de continuïteit en de
betaalbaarheid van
de rechtshulpvoorziening.’
De
staatssecretaris verduidelijkte in haar
brief dat het Juridisch Loket ondersteuning geeft, algemene informatie,
juridisch advies en of het noodzakelijk zou zijn om een (bepaalde)
advocaat te
benaderen. Via een systeem van ‘vouchers op basis van
ICT’ zou aan het Juridisch
Loket een stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand worden verbonden.
Het
beheer en de aansturing van het Juridisch Loket is daarbij toebedacht
aan de raden
voor rechtsbijstand als ‘backoffice’ van het
Juridisch Loket.
Juridisch Loket &
voordeel?
Het
voordeel van het Juridisch Loket is in dit
voorstel dat minderdraagkrachtige rechtzoekenden vrij kunnen kiezen
tussen een
advocatenkantoor (advocaat) of een Bureau voor Rechtshulp. Het Bureau
voor
Rechtshulp en de Raad voor Rechtsbijstand nemen dan als marktpartijen
deel aan
dit stelsel.
Verschil tussen
‘voucher’ en ‘toevoeging’
De
toevoeging moest door de advocaat of
rechtsbijstandverlener worden aangevraagd, terwijl iedereen voor
rechtsbijstand
zelf bij het Juridisch Loket (de raad voor rechtsbijstand) een voucher
zou
kunnen aanvragen. Voor het krijgen van de voucher zou men een eigen
bijdrage
moeten betalen aan het Juridisch Loket, waarna zelf een advocaat of
rechtsbijstandverlener zou kunnen worden aangezocht. Daar zou de
voucher dan
moeten worden ingeleverd, waarna de advocaat of rechtsbijstandverlener
een
declaratie bij de Raad voor de Rechtsbijstand zou kunnen indienen.
Eventueel
zou ook de advocaat of rechtsbijstandverlener een voucher kunnen
aanvragen.
Voucher bij Juridisch
Loket?
De
staatssecretaris merkte over het voorstel
van het Verweij Jonker Instituut op:
‘Vouchers worden in
het algemeen gezien als een effectief middel om de consument meer
zeggenschap
te geven over gesubsidieerde diensten. De vraag is evenwel wat een
voucher in
de rechtsbijstand toe kan voegen. De rechtzoekende staat het immers
volgens het
huidige stelsel vrij zelf een raadsman te kiezen. De daarvoor
noodzakelijke
toevoeging suggereert weliswaar dat een derde bepaalt welke advocaat
aan de
rechtzoekende wordt toegewezen, de facto maakt de rechtzoekende zelf
zijn keuze
door simpelweg bij een advocatenkantoor binnen te lopen. De enige
beperking is
dat de advocaat bij de raad ingeschreven moet staan. Ik zie dan ook
geen
overtuigende argumenten om de als begrip ingeburgerde toevoeging te
vervangen
door een voucher.’
Motie Ross-Van Dorp c.s.
Er
volgde een motie van het lid Ross-Van Dorp
c.s. waarin werd aangedrongen op een ‘experiment’
met het Juridisch Loket, nu
‘de uitkomsten van die experimenten met een Juridisch Loket
zoals voorgesteld
door de bureaus voor rechtshulp, advocatuur en consumentenorganisaties,
van grote
waarde zullen zijn voor het te voeren gemeen overleg over de toekomst
van de
gefinancierde rechtsbijstand’.
De
staatssecretaris (Kalsbeek) liet daarop als
antwoord volgen:
‘Het
Juridisch Loket is de eerste entree van
de rechtzoekende of de vermeende rechtzoekende die zich met zijn
problemen
meldt. Aan het loket wordt beoordeeld of het om een juridisch probleem
gaat.
Daar vindt de selectie plaats tussen toevoegingszaken en zaken die
doorverwezen
worden naar het verlengde spreekuur enz. Dat Juridisch Loket is dus de
beoordelende en de verwijzende instantie. Om die reden is het van groot
belang
dat gewaarborgd is dat het loket onafhankelijk functioneert. Het kan
niet zo
zijn dat het loket gekoppeld is, belangen heeft, bij een bureau voor
rechtshulp
en verdacht zou kunnen worden van te automatisch doorverwijzen naar een
bepaald
deel van de beroepsgroep. Om die reden moet de volgorde omgekeerd zijn.
Er moet
eerst ten principale een besluit worden genomen over de positie van de
bureaus
voor rechtshulp; worden deze opengesteld voor de betalende praktijk en,
zo ja,
onder welke condities? Als de beslissing daarover is genomen, kan
vervolgens
een besluit worden genomen over het loket. Het is onlogisch en
onverstandig om
gelijktijdig te experimenteren met het loket, de ingang, en de
betalende
praktijk. Overigens kan ik mij niet precies voorstellen wat u ermee
bedoelt.
Eerst moet een besluit worden genomen over het veld waarnaar verwezen
wordt om
vervolgens de positie van het loket te kunnen bepalen. Ik ontraad
daarom
aanvaarding van de motie.’
Commissie Ouwerkerk
Bij
brief van 17 oktober 2001 kondigde de
staatssecretaris van justitie de instelling van een onafhankelijke
commissie
aan onder leiding van drs. H.W. Ouwerkerk, oud-voorzitter van de raad
voor
rechtsbijstand Leeuwarden. De Commissie Ouwerkerk zou adviseren over de
voor- en
nadelen van een herpositionering van de bureaus rechtshulp en de
gevolgen voor
de bestuurlijke opzet van het stelsel met een Juridisch Loket.
Juridisch Loket &
werkgroep ‘loket’
Naar
aanleiding van de motie Ross-Van Dorp
c.s. werden door de werkgroep loket vier experimenten voorbereid
waarvan
er
uiteindelijk twee zijn voorgedragen voor uitvoering, namelijk in
Amsterdam en
Rotterdam. Een landelijk experiment met het Juridisch Loket bleek niet
mogelijk, hoewel dat aanvankelijk wel de bedoeling was. De Minister van
Justitie, J. P. H. Donner, deelde de Kamer echter mede dat de
uitkomsten van
deze experimenten te lang op zich zouden laten wachten, terwijl ook
zonder
dergelijke experimenten duidelijke keuzes zouden kunnen worden gemaakt
ten
aanzien van de inrichting van het Juridisch Loket. Om die reden besloot
de
minister de motie niet langer uit te voeren.
Advies van de Commissie Ouwerkerk
In
februari 2002 volgde het advies van de
Commissie Ouwerkerk; de commissie Toekomstige inrichting stelsel
gesubsidieerde
rechtsbijstand. De staatssecretaris had geconstateerd dat advocaten
enerzijds
een verminderde belangstelling hadden voor gesubsidieerde
rechtsbijstand, en
anderzijds dat door rechtzoekenden een verminderd beroep werd gedaan op
de
voorziening. Als oplossing voor dit probleem werd gedacht aan de
herpositionering van het Bureau voor Rechtshulp en de instelling van
het
Juridisch Loket.
De
Commissie Ouwerkerk constateerde dat het
stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand bestaat uit een vraag- en een
aanbodzijde. De vraagzijde had daarbij betrekking op
minder-draagkrachtige personen.
Vanwege de inkomensgroei van voorgaande jaren aan 2002, was de
bevolkingsgroep
die hier (gezien het inkomen) aanspraak op kon maken afgenomen.
Bovendien was
het imago van het Bureau voor Rechtshulp
‘onvoldoende’. De commissie
concludeerde:
‘Het aanbod van
rechtshulpverleners baart op termijn zorgen doordat onvoldoende jonge
juristen
kiezen voor sociale rechtshulp. Achtergrond hiervan lijkt te zijn dat
het imago
van de gesubsidieerde rechtsbijstand slecht is en dat er veel
bureaucratie
wordt ervaren. Bovendien is sprake van een krimpende doelgroep, waarvan
de
problemen complexer lijken te worden. Het werken in de rechtshulp biedt
onvoldoende mogelijkheden tot ontplooiing, wat is te herleiden tot de
aard van
het werk (op de lange duur), de beloning en het loopbaanperspectief.
Hierdoor
dreigt te zijner tijd de vraag van rechtzoekenden niet meer adequaat
beantwoord
te kunnen worden.’
De
commissie onderscheidde publieke en private
taken van het Juridisch Loket. Het houden van een spreekuur en de
loketfunctie
werden gezien als publieke taak, terwijl verdergaande rechtsbijstand
een
private taak was. Geadviseerd werd om het spreekuur daarom te verlengen
tot een
uur, zodat wat daarin niet zou kunnen worden afgehandeld, middels
toegevoegde
rechtshulp (privaat) zou kunnen worden afgedaan.
Juridisch Loket: verschil met
Bureau voor
Rechtshulp?
De
commissie stelde zich de vraag: 'Wat voegt
het Juridisch Loket toe aan de bestaande publieksfunctie bij de Bureaus
Rechtshulp?' De dienstverlening van het Juridisch Loket zou
immers vooral
bestaan uit:
- vraagverheldering,
- nadere uitwerking van de
juridische vraag
- indeling van vragen in eenvoudige
hulpvragen en complexe hulpvragen, informatievragen en urgente
hulpvragen) en
- verwijzing voor alle burgers.
NuRecht
uw Juridisch Loket?
Als u wilt weten of NuRecht
voor u fungeert als Juridisch Loket dan is hier de check waar u dit
kunt nagaan:
Juridisch
Loket NuRecht?
De
commissie constateerde dan ook dat het Juridisch
Loket naar zijn aard nauwelijks afwijkt van de dienstverlening die met
het toenmalige
Bureau voor Rechtshulp werd aangeboden. Het verschil was dan ook niet
gelegen
in de dienstverlening, maar in de wijze van uitvoering: met het
Juridisch Loket
zou van het Bureau voor Rechtshulp verschillen door de organisatie
ervan, de
inzet van ICT, marketingtechnieken en de breedte van de doelgroep.
Ongeveer de
helft van de verzoeken die het Bureau voor Rechtshulp ontving werd
doorverwezen
naar een advocaat, en verwacht werd dat dit bij het Juridisch Loket
niet
anders
zou zijn. Twee elementen achtte de commissie van essentieel belang voor
het
succes van het Juridisch Loket:
- De
kwaliteit van de
dienstverlening: Het loket dient te beschikken over actuele kennis van
de
sociale kaart en recente juridische ontwikkelingen. Hiertoe is een
investering
in kennismanagement nodig. Bovendien dient elektronische
informatie-uitwisseling tussen loketmedewerkers onderling en met andere
(rechts)hulpverleners mogelijk te zijn.
- De
onafhankelijkheid van het loket
moet gewaarborgd zijn.
De
commissie adviseerde om het Bureau voor
Rechtshulp (Juridisch Loket) enkel een publieksfunctie te laten hebben
met het
loket en het spreekuur. Indien het Juridisch Loket ook zelf de
betalende
praktijk zou gaan waarnemen, dan zou dit het Juridisch Loket
‘in een hybride
positie brengen door zowel in het publiek als in het privaat domein te
opereren, waardoor ongewenste belangenverstrengeling zou
optreden.’De
commissie gaf nog mee: ‘Het loket moet
door de combinatie met het spreekuur een aansprekende organisatie
worden waar
voor medewerkers op verschillende niveaus uitdagend werk te vinden
is.’
Omtrent
de ‘verlengde adviestoevoeging’ van
het Bureau voor Rechtshulp deed de commissie de aanbeveling om deze
onder te
brengen bij private rechtshulpverleners. ‘Hierdoor wordt de
marktwerking gestimuleerd
en beperkt de publieke taak zich tot de kerntaken van de Bureaus
Rechtshulp.’
De
Minister van Justitie verduidelijkte later
op vragen in de kamer omtrent het verschil tussen het Juridisch Loket
en het
Bureau voor Rechtshulp:
‘De service die thans
wordt geboden in de publieksfunctie van de Bureaus Rechtshulp als
geheel zal
overgaan naar het juridisch loket, met meer inhoudelijke mogelijkheden
tot
informatieverschaffing, vraagverheldering en doorverwijzing. Door de
verlenging
van het spreekuur tot een uur zullen de mogelijkheden tot inhoudelijke
service
toenemen. Deze maatregelen worden ondersteund door verder te investeren
in de
kwaliteit van het personeel, ICT-diensten en uitbreiding van het aantal
minuten
dat per rechtzoekende beschikbaar is voor de publieksfunctie.’
Juridisch Loket &
wettelijke verankering
Om het
Juridisch Loket in een nieuw stelsel de
plaats van het Bureau voor Rechtshulp te laten innemen, concludeerde
de
Commissie Ouwerkerk, dat hiervoor noodzakelijk was:
- Aanpassing
van het wettelijk
takenpakket van de stichtingen rechtsbijstand (Bureaus Rechtshulp),
door in de
wet op te nemen dat de stichtingen rechtsbijstand als taak hebben het
aanbieden
van een Juridisch Loket en het aanbieden van spreekuren. De spreekuren
zouden
één uur moeten duren.
- Afschaffing
van het verlengd
spreekuur en vervanging door toevoegingen waarvoor de advocatuur zich
inzet en
committeert.
- Inbouw
van prijsprikkels in het
vergoedingenstelsel waardoor kortdurende rechtshulp relatief beter
wordt
betaald dan langdurende (zowel ten aanzien van het spreekuur als ten
aanzien
van toevoegingen). Ook aan de vraagzijde wordt een prijsprikkel
ingebouwd door
de afschaffing van het verlengde spreekuur, waardoor de rechtzoekende
de
inkomensafhankelijke eigen bijdrage betaalt voor verdergaande
rechtshulp na het
kosteloze spreekuur van een uur.
- Uitvoeren
experimenten Juridisch Loket. Hiertoe worden reeds voorbereidingen
getroffen. De experimenten
moeten
inzicht geven in het bereik van de doelgroep van de Wrb en in de
effecten van
een koppeling aan een back-office dat een spreekuur van
één uur aanbiedt.
- Monitoring
van de effecten van
spreekuur en toevoegingen op het aantal zaken dat wordt afgedaan en op
ongewenste vraag- en aanboduitval.
- Samenvoeging van de vijf Raden
voor Rechtsbijstand tot één landelijke raad met
vijf uitvoeringsorganisaties.
Versterking van de beleidsmatige aspecten van de landelijke raad en
haar
uitvoeringsorganisaties.
Juridisch Loket &
voorstel
In lijn
met het advies van de Commissie
Ouwerkerk werd van regeringszijde het voorstel gedaan om een Juridisch
Loket in
te stellen dat voorziet in de publieksfunctie, met een spreekuur van
een uur
voor kortdurende rechtsbijstand. Het Juridisch Loket zou vooral een
verhelderende en verwijzende functie hebben voor de rechtzoekende.
Verdergaande
rechtshulp zou worden uitgeoefend door de advocatuur. Hierdoor zou een
stelsel
ontstaan waarin publieke en private taken helder gescheiden zijn.
De organisatie van het Juridisch
Loket
Conform
het advies van de commissie Ouwerkerk
werd dus gekozen voor een duidelijke scheiding tussen publieke en
private
functies bij het Juridisch Loket. Deze scheiding had tot gevolg dat het
Juridisch
Loket louter belast zou worden met publieke taken, voor rechtzoekenden
die
aanspraak kunnen maken op gesubsidieerde rechtsbijstand. Het Juridisch
Loket zou
daarbij een landelijk uniforme structuur krijgen, waarin als taken
worden
uitgevoerd:
- vraagverheldering,
- informatieverstrekking,
- verwijzing
en
- het
verlenen van kortdurende
rechtsbijstand in eenvoudige zaken in een spreekuur van maximaal een
uur.
De
overige taken die op dat moment nog door
het Bureau voor Rechtshulp werden uitgevoerd, te weten het verlengde
spreekuur
en toegevoegde rechtsbijstand, zouden in de toekomst worden verricht
door
private rechtsbijstandverleners (advocaten).
Kiezen voor het Juridisch Loket
of de
advocatuur?
In het
gewijzigde stelsel zou het Bureau voor
Rechtshulp dus opgaan in een stelsel met het Juridisch Loket. De
juridische
medewerkers van het Bureau voor Rechtshulp dienden daarom aan te geven
hoe zij
zich zouden willen ontwikkelen: in de richting van het Juridisch Loket
of in de
richting van de advocatuur. De bureaumedewerkers kregen daarnaast de
keuze over
te stappen naar de loketorganisatie, naar de advocatuur, dan wel
& in
uitzonderingsgevallen & naar een loopbaan buiten het stelsel
van gesubsidieerde
rechtsbijstand.
De medewerkers die op dat
moment bij het Bureau voor Rechtshulp werkzaam waren en die zich daar
bezighielden met de publieke taken, zouden deze in principe kunnen
voortzetten,
maar dan vanuit het Juridisch Loket. De minister merkte op dat dit in
veel
gevallen wellicht zelfs op exact dezelfde locatie zou zijn waar op dat
moment
een Bureau voor Rechtshulp was gevestigd. Omwille van herkenbaarheid en
bereikbaarheid zou in een aantal gevallen naar andere locaties worden
gezocht.
Randvoorwaarden van het
Juridisch Loket
De
Minister van Justitie, J.P.H. Donner,
deelde de Kamer mede wat de randvoorwaarden zouden zijn voor het
Juridisch
Loket en het spreekuur:
- de
tijd voor het spreekuur van het
Juridisch Loket is maximaal een uur,
- er
wordt slechts rechtsbijstand
verleend in de vorm van een kortdurend juridisch advies voor de
oplossing van
eenvoudige zaken,
- het
gaat om eenmalige contacten
bij het Juridisch Loket, waarbij de cliënt zo nodig nadere
informatie krijgt via
telefoon of e-mail;
- er
worden geen dossiers voor zaken
aangemaakt bij het Juridisch Loket,
- het
Juridisch Loket maakt
een klein elektronisch dossier voor een
adequate verwijzing en voor registratie van geanonimiseerde
productiegegevens
om inzicht te verkrijgen in de output van het Juridisch Loket,
- er
wordt door het Juridisch Loket voor
cliënt niet schriftelijk naar buiten getreden of bemiddeld in
de zin van
procedurebijstand; wel wordt hij ondersteund bij het opstellen van een
brief
die door hemzelf kan worden verzonden; ook kan het Juridisch Loket voor
de
cliënt telefonisch contact leggen met derden.
De
diensten die in het spreekuur worden
aangeboden hebben betrekking op zaken in de sfeer van
bestuursrechtelijke
aanvragen, zoals aanvragen visa voor kort verblijf, machtiging
voorlopig
verblijf, Terwee-zaken, pro forma bezwaar- en beroepschriften, vragen
om
herziening van een beslissing op basis van een kennelijke vergunning of
van
onjuist verstrekte gegevens, kleine claims in consumentenzaken,
geschillencommissies consumentenzaken, boetes Wet Mulder e.d.
Juridisch Loket &
gevolgen voor de
Rechtswinkel en Wetswinkel?
Bij de
inrichting van het nieuwe stelsel met
het Juridisch Loket zouden de raden voor rechtsbijstand rekening houden
met
samenwerking met rechtswinkels en sociaal raadslieden. De verwachting
was
daarom niet dat hieruit negatieve effecten zouden volgen.
Juridisch Loket & een
gewilde ‘oplossing’?
De
Bureaus voor Rechtshulp reageren verdeeld.
Bij de bureaus die wilden toetreden tot het private domein groeide het
draagvlak, maar anderzijds werden er ook bezwaren kenbaar gemaakt.
Hoofdbezwaar
van de tegenstanders was dat het Juridisch Loket geen verdergaande
rechtsbijstand kan geven. Ook werd de vraag gesteld waarom
verbeteringen niet
binnen het toenmalige stelsel konden worden doorgevoerd. Van
regeringszijde
werd de stelselwijziging verdedigd met als argument dat het toenmalige
stelsel
een takenpakket kende van het Bureau voor Rechtshulp, dat een
ongewenste
vermenging
van publieke en private taken in zich borg. De stelselwijziging zou
derhalve
nodig zijn om een heldere scheiding in aan te brengen. Het effect moest
zijn
dat rechtzoekenden beter worden geholpen bij de analyse van hun
probleem,
leidend tot een adequaat advies over mogelijke oplossingsrichtingen.
Het voordeel van het Juridisch
Loket
Op
vragen van de fracties van PvdA en VVD
tijdens het algemeen overleg, namelijk of de rechtszoekende wel
voordeel zou
ervaren bij de komst van het Juridisch Loket, gaf de minister aan dat
dit het
geval zou zijn, namelijk omdat:
- het
verruimde spreekuur van het Juridisch Loket ten voordele zou strekken,
- het Juridisch
Loket zich volledig zou kunnen concentreren op en specialiseren in de
loketfunctie,
- de
bereikbaarheid zou toenemen door een goede spreiding van vestingen van
het Juridisch
Loket door het gehele land, de verdere vergroting van de toegang per
telefoon
en daarnaast door de ontwikkeling van een interactieve website,
- op
regionaal niveau door het Juridisch Loket intensief zou worden
samengewerkt met
advocatenkantoren en,
- het Juridisch
Loket zou worden ondersteund door kennissystemen waardoor landelijke
uitwisseling van de meest actuele informatie mogelijk is.
Gefaseerde invoering Juridisch
Loket
Doordat
de in de motie Ross-Van Dorp c.s.
gevraagde experimenten met een Juridisch Loket niet werden uitgevoerd,
kon er
geen praktijkervaring met het Juridisch Loket worden opgedaan. De
Minister van
Justitie liet echter weten dat een gefaseerde invoering van het
Juridisch Loket
naar zijn opvatting voldoende recht zou doen aan de door de Kamer
geuite
wensen.
Eind
2003 maakte de minister bekend dat de
Raden voor Rechtsbijstand hadden laten weten dat zij begin 2004 zouden
kunnen
starten met een landelijke basisorganisatie voor het Juridisch Loket.
Daarnaast
zouden enkele vestingen van het Juridisch Loket van start gaan met een
eerste
versie van de nieuwe ICT-ondersteuning. Het Juridisch Loket zou zich in
2004
verder gaan ontwikkelen.
Stichting het Juridisch Loket
De
plannen van de minister voorzagen in de
vorming van een nieuw op te richten onafhankelijke stichting Juridisch
Loket.
Daarmee zou een einde komen aan de toenmalige
‘versnipperde’ situatie met 14
aparte stichtingen voor rechtsbijstand (de bureaus voor rechtshulp).
Het
eindmodel van het Juridisch Loket voorzag in een kern van speciaal
hiervoor
opgeleide HBO-juristen met daarnaast enkele academisch gevormde
juristen en
ondersteunende medewerkers.
‘Verlengd
spreekuur’ wordt ‘lichte
adviestoevoeging’
In de
voorgestelde plannen zou het verlengd
spreekuur komen te vervallen. Een randvoorwaarde was immers dat het
spreekuur
‘maximaal een uur’ zou duren. Vanuit de SP uitte J.
De Wit kritiek op dit
voornemen:
‘De activiteiten
van de bureaus rechtshulp die wij aanduiden met het verlengd spreekuur
zorgen
ervoor dat mensen die rechtsbijstand nodig hebben, gedurende drie uur
aanspraak
kunnen maken op ondersteuning, advies of bijstand tegen een zeer laag
tarief
van € 13,50. Deze taak dreigt volledig te verdwijnen.
De minister heeft
daarvoor als oplossing de lichte adviestoevoeging gezocht. Mijn grote
bezwaar
is dat dit het overhevelen betekent van een publieke functie naar een
in
principe commerciële advocatuur. Dit betekent voor de
cliënt dat hij veel
eerder naar de advocatuur zal moeten en dat hij ergens terechtkomt waar
hij
meer moet betalen.’
Vanuit
het CDA gaf F. Joldersma te
kennen deze zorgen te delen, maar dat feitelijk een andere oplossing
werd
voorgestaan:
‘Wij vinden dat de
huidige bureaus rechtshulp uitermate geschikt zijn om de lichte
adviestoevoeging uit te voeren en dat de advocaten en
rechtsbijstandverleners
van deze bureaus in staat moeten worden gesteld om deze taak uit te
voeren. Wij
verwachten er weinig heil van als de lichte adviestoevoeging door
commerciële
advocatenkantoren wordt uitgevoerd, omdat dit voor deze kantoren een
weinig
interessante functie is.
Frictiekosten Juridisch Loket
Bij elke
stelselwijziging treden er
frictiekosten op. Deze werden door de Raden van Rechtsbijstand ten
aanzien van
het Juridisch Loket als volgt begroot:
‘De Raden hebben de
startkosten van de Loketorganisatie geraamd op € 9,6
mln. (waarvan
€ 7 mln. voor ICT) en de transitiekosten van
medewerkers naar het private
domein op maximaal € 4,4 mln. Tot slot houden de
Raden over de periode
2004 tot en met 2006 rekening met € 5,4 mln. aan
extra kosten,
samenhangend met de gefaseerde invoering. In totaal is er naar inzicht
van de
Raden dus sprake van maximaal € 19,4 mln. aan
frictiekosten. Dit bedrag
wordt over minimaal 2 en maximaal 10 jaar verdeeld, rekening houdend
met de
maximale doorlooptijd van het sociaal plan voor de transitiekosten van
medewerkers naar het private domein.’
Wet op de rechtsbijstand
De
stelselherziening zou een beperkte
aanpassing van de Wet op de rechtsbijstand inhouden, omdat met de
introductie
van het Juridische Loket enkel de positie en de taken van het Bureau
voor
Rechtshulp zou worden gewijzigd. De stelselwijziging zou &
met andere woorden &
het totale volume aan gesubsidieerde rechtsbijstand niet wijzigen.
Wel
diende de nieuwe verantwoordelijkheden en
bevoegdheden wettelijk te worden vastgelegd & bijvoorbeeld
van het Juridisch
Loket & en ook moest worden voorzien in een juridische
grondslag voor de
‘lichte adviestoevoeging’ en de voor deze
toevoeging verschuldigde eigen
bijdragen. De toenmalige Wet op de rechtsbijstand bood deze grondslag
nog niet.
Onder de
vigeur van de oude Wet op de
Rechtsbijstand (art. 25 lid 1) diende een rechtzoekende bij zijn
aanvraag om
een toevoeging, een door de burgemeester van zijn woonplaats af te
geven
verklaring omtrent inkomen en vermogen te overleggen aan de raad (
Procedure
Bureau
voor Rechtshulp).
Daaruit zou
dan het inkomen en de vermogenspositie blijken. In de nieuwe wet zou
het
inkomens- en vermogensbegrip worden gekoppeld aan het fiscale inkomens-
en
vermogensbegrip, zodat het eerste lid ging bepalen dat het sofi-nummer
(BS-nummer) moest worden verstrekt aan de Raad voor rechtsbijstand.
Juridisch Loket & geen
draagkrachtberekening
Ook kwam
artikel 7 Wet op de Rechtsbijstand
(draagkrachtberekening) bijvoorbeeld te vervallen. Daarin was bepaald
dat,
alvorens op grond van artikel 19 verdergaande rechtsbijstand te
verlenen ten
vervolge op een spreekuur, het inkomen van de rechtzoekende moest
worden
onderzocht. Anders dan ingeval van de berekening van de draagkracht in
het
kader van een toevoeging, werd in het onderhavige kader de draagkracht
berekend
op grond van het geschatte inkomen en vermogen in het jaar waarin de
rechtsbijstand werd aangevangen. Bij het Juridisch Loket zou immers
geen
rekening worden gehouden met de draagkracht van de rechtzoekende.
De stand van zaken in 2006:
Gefaseerd
zijn de werkzaamheden van alle
Bureaus voor Rechtshulp overgenomen door het Juridisch Loket. Per 1
januari
2006 sloot ook het laatste Bureau voor rechtshulp te Amsterdam haar
deuren.
Gekeken naar de ontwikkeling die het Juridisch Loket in de eerste drie
jaren
doormaakte, concludeerde de Minister van Justitie, J.P.H. Donner, dat
het
Juridisch Loket ‘steeds beter functioneert’.
Ontwikkeling publiekscontacten
bij de eerste 5 juridische loketten vanaf 1-12-2004
|
1-5-2005 |
1-11-2005 |
1-5-2006 |
1. website |
118% |
62% |
300% |
2. e-mail |
12% |
163% |
122% |
3. telefoon |
24% |
27% |
& 4,5% |
4. balie |
7% |
11% |
5% |
Realisatie en bijgestelde prognose op basis van de
realisatie t/m 30 april 2006:
|
realisatie t/m 30-04-2006 |
prognose ná 30-04-2006 |
totaal |
overige* |
1. opbouw loketorganisatie |
11,4 |
0 |
11,4 |
|
2. overgang naar privaat domein |
3,7 |
1,8 |
5,5 |
4,4 |
3. gefaseerde invoering |
3,6 |
1,8 |
5,4 |
|
totaal incidentele kosten |
18,7 |
3,6 |
22,3 |
4,4 |
Lees hier over de openingstijden van het Juridisch Loket.
Juridisch loket open
Meer informatie
Juridisch Loket Alkmaar
Juridisch Loket Almelo
Juridisch Loket Almere
Juridisch Loket Amersfoort
Juridisch Loket Amsterdam
Juridisch Loket Arnhem
Juridisch Loket Assen
Juridisch Loket Breda
Juridisch Loket Den Bosch
Juridisch Loket Den Haag
Juridisch Loket Dordrecht
Juridisch Loket Eindhoven
Juridisch Loket Emmen
Juridisch Loket Enschede
Juridisch Loket Groningen
Juridisch Loket Haarlem
Juridisch Loket Heerlen
Juridisch Loket Leeuwarden
Juridisch Loket Leiden
Juridisch Loket Lelystad
Juridisch Loket Maastricht
Juridisch Loket Middelburg
Juridisch Loket Nijmegen
Juridisch Loket Roermond
Juridisch Loket Rotterdam
Juridisch Loket Tilburg
Juridisch Loket Utrecht
Juridisch Loket Zaandam
Juridisch Loket Zutphen
Juridisch Loket Zwolle